farras biologicas
Su trigu "senatore cappelli" est istetiu seberau in su 1915 de s'agronomu Nazareno Strampelli cun ammesturamentus de trigu italianu e de atrus istadus de su Mediterraneu, ki at potziu arrefinai gratzias a is terras donadas de su Senadori de su tempus Raffaele Cappelli.
De s'isperimentu ndi at bessìu unu trigu de importu mannu, manixau prus de totu in Sardinnya e in Puglia, ki lompìa a 1,5 m de artaria puru. In sa segunda mitadi de su Noixentu est istetiu sobrau de atras variedadis ingruxadas prus resistenti e ki frutuànt de prus. Perou in Sardynnia e totu su manixu no est istetiu abbandonau dessintotu e de su millenniu nou si est torrau a manixai gratzias a messaius ki donànt prus atentzioni a sa calidadi ki a sa cantidadi.
De su trigu "senatore cappelli" si lograt una simbula de calidadi spantosa, umperada prus de totu po fait pasta, ma po pani e pitza puru, perou sceti po una fitixedda pitica de comporadoris.
Su trigu teneru "solibam" no est propiu una variedadi, est una ammestura de medas variedadis de trigu teneru seberadas gratzias a unu progetu de su grandu professori Salvatore Ceccarelli, Omini ki at donau sa vida sua ajudendi messaius de su mondu interu a manixai is terras prus traballosas e ki apu tentu sa grandu bona sorti de connosci.
Custa ammestura de variedadis si cunformat cun is annus a sa terra aundi si manixat, de acordiu cun is propiedadis de sa terra e totu e de su tempus. Aiçi cada messaiu ki seminat donnya annu una parti de s'incungia cosa sua, s'agatat cun su trigu teneru solibam suu ki nemus podit copiai, su ki portat de aintru cussas variedadis ki si funt cunformadas mellus a cussa terra e ki duncas funt is prus appropiadas. Est po custa arrexoni ki a su solibam di nant "populatzioni evolutiva"!
Deu nau ki est cun custu ki s'espressat s'essentzia e sa bellesa de su traballu de "messaiu": est a nai kini manixat sa terra sua çikendi de lograi su mellus, su mellus produtu ki si potzat.
Su farri est s'antepassau de su trigu teneru.
In custus tempus su manixu est istetiu ajumai abbandonau po mori de sa pagu cumbenientzia economica, postu a pari de su lori de oindi manixau in asiendas mannas meda e prus afatenti po aprontai produtus de industria.
Portat nau longu e castangiu amparau de su cuguddau ki no si podit digidiri e duncas ki si depit bogai atressu de una arresigadura mecanica basciu de du papai interu o de du molli. Est prus digidibili postu a pari de su trigu poita portat prus pagu podda. Portat puru unu cunténniu glicemicu prus basciu de su trigu e duncas, donendi atentzioni, du podint papai is diabeticus puru.
Sa farra ki si lograt est intera, unu pagu scurixedda e portat unu bellu fragu.
Manixaus trigu e farri sighendi sa tenniga antiga de s'"arrodadura", est a nai ki un annu si seminat su lori i un annu s'intrevera cun d-una leguminosa, ki amellorat sa terra de manera naturali. In s'istadi traballaus sa terra a fundu po di fai intrai beni s'aria. In s'acabu de donnyasanti, candu su tempus s'assentat, da traballaus cun prus finesa e luegu seminaus. in su mes'e làmpadas de s'annu ki 'enit, cun sa messatreba incungiaus su lori, du insaccaus e du poneus in su magasinu, abettendi su tempus de du molli.
Portaus a molli su trigu e su farri in d-unu molinu a perda in Santu Ainju e totu. Su molinu cun sa moba de perda, a diferentzia de su molinu industriali a rullus de ferru, prus nou i allestru, traballat a temperadura bàscia, asuta de 40 gradus, ki est su ki permitit de preservai totus is sostantzias nurdiosas de su nau, incluìa sa tzeurra, est a nai sa parti bia de ki ndi bessit sa prantixedda noa, ki no iat a poderai temperaturas prus artas.
Su produtu ki si lograt est una farra pagu arrefinada (a diferentzia de sa tipu 00), pagu afatenti po s'industria, ma meda prus sentzilla e profetosa.
Intr'e totus is maneras de avvalorai una farra de calidadi, sa prus atzitzadora est isperimentai: sa farra si podit umperai in puresa o amesturada cun atras, po ndi lograi - po nai - unu pani o una pitza ki s'accostant de prus a su gustu ki teneus e cun su fragu e sa cunsistentzia ki si praxit. Po nai in generali:
- sa farra de trigu teneru est bella meda po fai pani, pitza e drucis,
- su granitu de trigu teneru si umperat po impastus profumaus meda e unu pagu tzaccaroseddus i est perfetu po du açiunji a atras farras,
- sa farra de farri est perfeta po fai pani e pitza prus saborius, puru açiunjendidda a sa farra de trigu teneru.
Po fai s'impastu cun 500 g de farra, ci bolint unus 300 ml de acua, 40 g de framentu, 10 g de sali e 2 culleras de ollu. Si traballat cun fortza sa massa, de pustis si lassat pasiai crobeta cun d-unu canavaçu intr'e 12 e 36 oras. Po urtima cosa si spratzit in 3 o prus partis, de sa mannària ki si serbit, e si lassant pasiai atras 2 oras: sa pasta est pronta!
farra de trigu teneru
granitu de trigu teneru
farra de farri
Insakitaus sa farra in d-una sakita de paperi sigillada de 500 gramus. Est una cantidadi ki si podit umperai in pagu tempus, fata pentzendi ki su ki si comporat bandit spacciau - in su tempus suu - e mai scavuau. Po sakitas prus mannas si podeis tzerriai o iscriri.
Po imoi teneus is produtus ki sighint:
- farra biologica de trigu teneru tipu 2, mòlia a perda,
- granitu biologicu de trigu teneru interu, mòliu a perda,
- farra biologica de farri intera, mòlia a perda.