simbulu de S'ARGIDDA
S'ARGIDDA
di Fausto Caboni
versione italiana deutsche fassung english version version española version française versioni sarda
asienda agricula biologica
manixu de spetzias, lori, cardulinu, legumini, ortalitzia
jografia
mapa jografica de sa Sardinnya
» subrafaci: 24.100 km²
» positzioni: 38°51'52" ÷ 41°15'42" ladaria Norti - 8°8' ÷ 9°50' longhesa Est
» populatzioni: 1.656.000 ab. (tipidura; 69 ab./km²)
» lacanas: a est Mari de Sardinnyna, a sud, ovest e norti Mari Tirrenu
» muntanjas prus importantis: Gennargentu (Punta La Marmora - 1.834 m)
» pranus prus importantis: Campidanu, La Nurra
» fruminis prus importantis: Tirsu (150 km), Frumendosa (127 km), Coghinas (123 km)
» lagus prus importantis: Lago Omodeo (22 km²), Lago del Coghinas (13 km²)
» isulas prus importantis: Sardinnya (23.813 km²), Santu Antiogu (109 km²), Santu Pedru e Asinara (51 km²)
» capitali de sa Regioni: Casteddu (154.500 ab.)
» capitalis de Provincia: Casteddu, Tatari (127.600 ab.), Terranoa (59.700 ab.) - Tempiu (14.200 ab.), Nugoro (37.000 ab.), Aristanis (31.700 ab.), Carbonia (28.600 ab.) - Igresias (27.200 ab.), Biddacidru (14.200 ab.) - Seddori (8.600 ab.), Tortolì (11.100 ab.)
» atras citadis: Quartu Sant'Aleni (71.200 ab.), S'Alighera (44.000 ab.), Ceraxus (29.000 ab.), Assemini (26.600 ab.), Cabuderra (23.700 ab.), Portu Turre (22.300 ab.), Pauli (20.100 ab.), Sestu (20.900 ab.), Sinnia (17.200 ab.)
acinnus de istoria
cumplessu nuraxigu 'Su Nuraxi' de Barumini
Sa Sardinnya (ki in is tempus antigus da narànt "Sandalia" i "Ichnusa") est sa rejoni prus antiga de Italia: is primas arrocas fiant bessias a pillu prus o mancu 570 milionis de annus fait (Paleozoicu). S'omini fiat apparéssiu fac'e su 500.000 a.C..
Bisitada e/o dominada de medas populus, de is Feniçus a is Punicus, de is Arromanus a is Vandalus, de is Pisanus a is Aragonesus, at biviu sa temporada de lugori prus mannu in su tempus de is Judicaus, intr'e su 900 e su 1400 d.C., candu si fiat mudada Istadu indipendenti puru, cun su nomini de "Rennu de Arborea".
Mantennit medas testimonjus de is tempus passaus: nuraxis (turris de perda nua costruidas fac'e su 1500 a.C.), campusantus antigus de is Punicus, costrutzionis arromanas, cresias e casteddus de su Mesuevu.
Oi sa Sardinnya est una de is Rejonis autonomas a Istatutu speciali de sa Repubrica Italiana.
cositeddas...
plaja de Chia
Sa Sardinnya, sa de duas isulas prus mannas de su Mari Mediterraneu a palas de sa Sicilia, est unu logu apetessiu de is turistas de totu su mundu gratzias a is bistas spantosas e nidas (de is plajas a is muntanjas), a sa bella manera de accasajai tipica de sa genti sarda i a is traditzionis antigas, prus de totu a suba de su bufai e de su papai, sa relijoni, sa messaritizia, sa pastoria e s'artesania.
E custus tipus de traditzionis e totu funt is ki donant cussu pagu de intradas economicas de su "populu" sardu (allominju ki su Stamentu italianu amitit a is Sardus i a is Frullanus sceti).
Un'atra carateristiga de sa Sardinnya (càpas sa prus importanti) est sa lingua sarda, cumposta de duas variantis principalis: su Campidanesu, ki si fueddat in su cabejossu de s'isula, e su Logudoresu, ki si fueddat in cabesusu.